SÜLEYMANİYE CAMİİ (10.6.2023) Gazete Yazıyor

Osmanlı padişahları içinde en uzun müddet tahtta kalan, malumunuz olduğu üzere 45 yıl, 11 ay ve 15 gün ile Kanûnî Sultan Süleyman Han’dır. Devrinde Osmanlı Devleti, tereddütsüz dünyanın birinci devletidir. Onun ihtişamında bir hükümdarı, dünya tarihçilerinin de ittifakıyla henüz ne Türk tarihi ne de cihan tarihi kaydetmemiştir. Avrupalılar onu kendi dillerinde “muhteşem, büyük” manasına gelen “le Magnifique, the Magnificent” lakabıyla zikrederler.

Her ne kadar lider çok mühim ise de başarı her devirde liderin etrafındaki ekiple birlikte kazanılmıştır. İşte Kanûnî’nin sadrazamları, şeyhülislamları ve kapdan-ı deryaları da kendi sahalarında hep parlak şahsiyetlerdi.

MİMARLARIN ŞAHI

Kanûnî’nin mimarbaşısı 27 yıl müddetle Mimar Sinan’dı. Mimar Sinan Kanûnî’nin vefatından sonra oğlu II. Selim ve torunu III. Murad Han devirlerinde de vazifesine devam etmiştir. Mimarbaşı olarak 49 yıl hizmetten sonra 17 Temmuz 1588 tarihinde İstanbul’da vefat ettiğinde ardında bugün dahi çoğu ayakta olan yüzlerce eser bırakmıştır.

Bazı kaynaklara göre Mimar Sinan 81 camii, 51 mescit, 55 medrese, 26 dârülkurrâ, 17 türbe, 17 imarethane, 3 darüşşifa, 5 su yolu, 8 köprü, 20 kervansaray, 36 saray, 8 mahzen ve 48 hamam olmak üzere 375 eser inşa etmiştir. Aslında döneme ait bütün kaynaklar karşılaştırıldığında, 452 yapıdan oluşan bir liste ortaya çıkar. Edirne’de yaptığı ve “Ustalık eserim.” dediği Selimiye Camii, UNESCO’nun Dünya Kültür Mirası listesindedir. Mimar Sinan’ın son derece sade bir yapı olan açık türbesi, Süleymaniye Külliyesi Haliç duvarının önündedir.

Mimar Sinan’ın hayatıyla ilgili en geniş bilgiler, yakın dostu olan şair Sâî Mustafa Çelebi tarafından, kendisinin sağlığında kaleme alınan ve onun ağzından hayat hikâyesinin ve eserlerinin anlatıldığı Tezkiretü’l-Bünyân isimli eserde bulunur.

Bundan 466 yıl öncel ibadete açılan Süleymaniye Camii için Mimar Sinan “Kalfalık eserim.” demiştir. Osmanlı mimarî geleneğine uygun olarak cami, külliyedeki çeşitli eğitim, sağlık ve ibadet amaçlı yapılardan sadece biri ancak en önemlisidir. Yaklaşık 60 dönümlük arazi üzerinde, caminin yanı sıra farklı derecelerde eğitim veren medreseler, dârülhadis, tıp medresesi, şifâhâne, dârülkurrâ, sıbyan mektebi, dârüzziyâfe, tabhâne, han, hamam, türbeler, hazire ve çok sayıda sıra dükkân yer alır. Evliya Çelebi bütün yapılarla birlikte bu külliyenin “bin kubbe” ile örtülü olduğunu, 3000 kişinin burada hizmet verdiğini yazmaktadır.

İLK TAŞI EBUSSUUD EFENDİ KOYUYOR

Kanûnî ve vezirlerinin de hazır bulunduğu temel atma töreninde, Şeyhülislâm Ebussuud Efendi ilk temel taşını gelenek olduğu üzere mihrap duvarının yükseleceği mahalle yerleştirmiştir. Tezkiretü’l-Bünyân’da “Bir vakt-i şerîf ve bir sâ’at-i sa’îd ü latîfde ol câmi-i münîfe temel uruldu ve kurbanlar kesilüp fukarâ vü sulehâya bî-nihâye in’âm ü ihsânla mübâşeret olundu.” denilerek anlatılan temel atma töreni, en kuvvetli rivayete göre 13 Haziran 1550 Cuma günü icra edilmiştir.

Bu muazzam külliyenin açılış tarihi olarak genelde 1557 tarihi verilse de ay ve günü konusunda ihtilaf vardır. Her ne kadar cami halkın ve sultanın gözünde, kurşun kaplamalar ve yaldızlı hilâl şeklindeki alemin ana kubbeye dikilmesiyle tamamlanmış olsa da cami çevresindeki diğer yapılar tamamlandıkça şerbetler dağıtılmış, bahşişler verilip kurbanlar kesilmiştir. Dolayısıyla aslında birden fazla açılış vardır. Ancak esas açılışın yaz başlarında olduğuna işaret eden bir rivayete dayanılarak bu muazzam mabedin ibadete açılış tarihinin 7 Haziran 1557 Pazartesi olduğu kabul edilmiştir. 

Süleymaniye Camii İstanbul’da yapılan ilk dört minareli camidir. Her minare avlunun bir köşesine inşa edilmiştir. Bu minarelerden iki tanesi, zeminden alem ucuna kadar 76 metre ve diğer iki tanesi de 56 metre yüksekliğindedir. 76 metrelik minarelerde üç şerefe varken, 56 metrelik minarelerde ikişer şerefe vardır. Toplam 10 adet şerefe, Kanûnî’nin Osmanlı Devleti’nin onuncu, dört minare ise İstanbul’un fethinden sonraki dördüncü padişah olduğunu bildirir.

Bu makale, 10 Haziran 2023 tarihli Gazete Yazıyor'da yayınlanmıştır.

https://www.gazeteyaziyor.com.tr/suleymaniye-camii