SULTAN DÖRDÜNCÜ MEHMED HAN (16.6.2003 Türkiye)

Osmanlı sultanlarının on dokuzuncusu olup Sultan İbrahim Han'ın art arda padişah olan 3 oğlundan birincisidir. 1642’de, İstanbul’da doğdu. Annesi Hadice Turhan Valide Sultan'dır. Doğana kadar Osmanlı tahtı ilk defa, 2 yıl kadar varissiz kaldığı için doğumuna çok sevinilip büyük şenlikler yapıldı. Şehzadeliğinde, kıymetli hocalardan ders alarak yetiştirilmeye başlandı. Babasının tahttan indirilmesi üzerine 1648 yılında, 7 yaşında padişah oldu. Devleti ilk yıllarda, imparatoriçe makamında bulunan babaannesi Mahpeyker Kösem Valide Sultan 3 yıl, annesi Hadice Turhan Valide Sultan da 5 yıl yönetmiştir.

İllâ ki Avrupa...

Sultan Dördüncü Mehmed Han da ataları gibi Avrupa topraklarındaki fetihlere önem vermişti. 1663’te Avusturya üzerine yürüyen Sadrazam Fazıl Ahmed Paşa, Uyvar ve birkaç kaleyi alarak bu devleti barışa zorladı. 1668’de Kandiye Kalesi de alınarak Girit’in fethi tamamlandı. Sultan, 1672 ve 1673’te Birinci ve İkinci Lehistan (Polonya) Seferi’ne çıktı. Lehliler barış isteyerek Podolya ve Ukrayna’yı Osmanlı Devletine bıraktılar. 1678 baharında Rusya üzerine yürüdü. Çehrin Kalesi alınarak Ruslarla barış imzalandı. Avusturya’nın devamlı saldırgan bir siyaset takip etmesi üzerine, 1682’de sefere çıkıldı. Padişah Belgrad’da kalarak ordunun kumandasını Sadrazam Kara Mustafa Paşa’ya bıraktı. Kanunî’den 154 sene sonra Viyana ikinci defa kuşatıldıysa da yine fethedilemedi. Bu başarısızlık, daha sonra Budin’in düşmesine ve Macaristan’ın elden çıkmasına sebep oldu.

Huzursuzlukların artması üzerine askerde kıpırdanmalar başladı. Nihayet devlet erkânının aldığı karar gereği, 8 Kasım 1687’de tahttan indirilerek yerine kardeşi Sultan İkinci Süleyman Han geçirildi.

6 padişah bir arada

Sultan Dördüncü Mehmed Han, ülkeyi 39 yıl iyi niyetle yönetti. Yaratılışı icabı mutedil, kadirşinas, vefakar olup, verdiği söze sadık bir şahsiyete sahipti. Dindardı, beş vakit namazını cemaatle kılardı. İçkiyi ve imalâtını yasakladı. Tahttan indirildikten sonra 5 yıl daha yaşadı. 1693’te Edirne’de vefat etti. Eminönü’nde, onun zamanında ibadete açılan, mimarî şaheseri Yeni Cami’nin karşısında yer alan, annesi Hatice Turhan Valide Sultan'ın türbesine defnedildi. Kare plânlı, girişinde üç kemer gözlü bir revakı bulunan türbe, Mimar Mustafa Ağa yapısıdır. Esas türbede, Sultan Dördüncü Mehmed Han'ın ve annesinin sandukalarından başka 42, türbenin arkasına eklenen bölümlerde 17 ve 21 sanduka daha vardır. Bunlardan beşi diğer padişahlara aittir.

Bu yazı, 16 Haziran 2003 tarihli Türkiye Gazetesi’nde, İbrahim Pakkan adıyla yayınlanmıştır.