SULTAN İKİNCİ MUSTAFA HAN (19.6.2003 Türkiye)

Osmanlı padişahlarının yirmi ikincisidir. Sultan Dördüncü Mehmed Han'ın oğludur. 1664’te Edirne’de doğdu. Annesi Mehpare Emetullah Rabia Gülnuş Valide Sultan'dır. Devrin âlimlerinden iyi bir tahsil gördü. Amcası Sultan İkinci Ahmed Han'ın 6 Şubat 1695’te vefatıyla 31 yaşında tahta çıktı.

Zevk u safâ ve rahatlık bize haram olsun!

Padişah olduğunda, Avusturya, Lehistan, Rusya ve Venediklilerle 12 yıl önce, 19 yaşında bir şehzadeyken babasıyla birlikte çıktıkları Viyana Seferi’yle başlayan savaş hâlâ sürüyordu. Viyana’dan gelen o kötü haber dahil, 12 yıldır bütün olayları bire bir yaşamıştı. Avrupa’daki toprak kayıpları yüreğini dağlıyordu. Tahta çıkışının üçüncü günü bir ferman yayınladı. “Cenabı Hak, bu aciz kuluna padişahlık ihsan etti. Biz, zevki ve safâyı kendimize haram kıldık. Düşmana karşı ceddim Kanunî gibi kendim sefere çıkmaya kesin niyet ettim!” diyerek göreve başladı.

Ordunun başına geçerek 1695, 1696 ve 1697’de, Nemçe (Avusturya) üzerine üç defa sefer düzenledi. İlk ikisinde, girişilen çarpışmalarda hep zafer kazanıldı ve pek çok kale geri alındı. Sonuncusunda, Sadrazam Elmas Mehmed Paşa ile Tameşvar Muhafızı, Padişahı yanlış yola sevk ederek Zente bozgununa sebep oldular. Sadrazam ve binlerce asker şehit oldu. Uzun görüşmelerden sonra 1699’da Karlofça Antlaşması imzalandı. Buna göre; Macaristan ve Erdel Avusturya’ya, Mora ve Dalmaçya Venediklilere, Ukrayna ve Podolya Lehistan’a verildi. Azak Kalesi de Ruslara bırakıldı. 100 sene öncesinin en geniş sınırlarından 4 milyon kilometre kare gerilenmiş, 16 milyon kilometre kareye inilmişti. Ancak toprak bakımından, dünya devletleri arasında Osmanlı Devleti hâlâ birinci idi. 

Sefer-i Hümayûna çıkan son padişah…

Ata yadigârı bu geniş toprakların kaybedilmesi, ülkede büyük üzüntüye sebep oldu. Sultan daha sonra askerî ve malî ıslahat hareketlerine girişti. Ancak kapıkulu ocaklarında yapılan yenilikler, yeniçeri ve sipahilerin hoşuna gitmedi. Bazı devlet adamlarının kışkırtmasıyla başlayan ayaklanma sonucu 22 Ağustos 1703’te tahttan indirilerek, yerine kardeşi Sultan Üçüncü Ahmed Han geçirildi. 8,5 yıl padişahlık yapan Sultan İkinci Mustafa Han, 4 ay sonra Edirne’de vefat etti. Orduların başında sefere giden son Osmanlı sultanıdır. Yeni Cami yanındaki Hadice Turhan Valide Sultan Türbesi’nde, babasının yanına defnedildi.

Bu yazı, 19 Haziran 2003 tarihli Türkiye Gazetesi’nde, İbrahim Pakkan adıyla yayınlanmıştır.