SULTAN ÜÇÜNCÜ MUSTAFA HAN (24.6.2003 Türkiye)

26. Osmanlı sultanıdır. 1717’de Edirne’de doğdu. Sultan Üçüncü Ahmed Han'ın oğludur. Annesi Emine Mihrişah Sultan'dır. Şehzadeliğinde iyi bir eğitim ve öğretim gördü. Yüksek din ilimlerini, edebiyat, tarih, coğrafya ve askerî bilgileri devrin meşhur âlimlerinden tahsil etti. Amcasının oğlu Sultan Üçüncü Osman Han'ın vefatıyla, 30 Ocak 1757’de 40 yaşında hükümdar oldu.

Ruslar sınıra tecavüz ediyor…

Saltanatının ilk yılları sulh ve sükûn içinde geçti. İlk sadrazamı ve eniştesi Damad Koca Mehmed Ragıb Paşa'yı, vefatına kadar 6 yıl süreyle görevinde tuttu. Fransa ve Prusya ile müttefikleri arasında çıkan savaştan, tecrübeli Sadrazamın çabasıyla uzak duruldu. Savaş bitince, Prusya ve Rusya anlaşarak Lehistan’ı paylaştılar. Rusların sınırı geçen Lehlilerle beraber Osmanlı ahalisini de kılıçtan geçirmeleri üzerine 8 Ekim 1768’de Rusya’ya savaş açıldı. Osmanlı’ya tâbi Kırım orduları 1769 Şubatında Rusları yendiler. 27 Mart 1769’da Rus Seferi’ne çıkılarak Hotin’de iki defa zafer kazanıldı. Bu sırada, ordu Turla Nehri’nden geçerken köprünün yıkılmasıyla büyük bir facia meydana geldi. Hotin Rusların işgaline uğradı. İngiltere ve Fransa’nın desteğiyle, Rus donanması Akdeniz’e girdi. Rus subayları, Mora Yarımadası’nda asi Rumları kışkırtarak, Müslüman ahaliye katliam yaptırdılar. Bunun üzerine karadan ve denizden Mora üzerine yürünerek 1770 Mayısına kadar, bölgedeki asiler temizlendi. Akdeniz’deki Rus donanması, İngiliz subaylarının da yardımı ile Çeşme limanındaki Osmanlı donanmasını yaktılar. Padişah, Eylül 1770’de eniştesi Damad Silâhdâr Mehmed Paşa'yı sadrazamlığa, Cezayirli Gazi Hasan Paşa'yı kaptan-ı deryalığa getirdi. Müteakip yıllarda pek çok zafer kazanıldı.

Sultan Üçüncü Mustafa Han, Osmanlı-Rus savaşını sonuçlandırmaya hazırlanırken, 21 Ocak 1774’te bir Cuma günü öğle ezanı okunurken vefat etti. Yenilikçi bir padişahtı. Süveyş’te kanal açmak, Sakarya Nehri’ni, Sapanca Gölü üzerinden İzmit Körfezi’ne bağlamak gibi düşünceleri vardı. Lâleli Camii, Çakmakçılar’da kendi adıyla bir cami, Kadıköy’de İskele Camii, Paşabahçe’de İncirliköy Camii, Üsküdar’da Ayazma Camii ve 1766 depreminde yıkılan Fatih Camii, yaptırdığı eserlerden bazılarıdır.

Kadem-i Şerif bulunan türbesinde…

Türbesi, Lâleli Camii’nin Ordu Caddesi üzerindeki kenarındadır. Mimar Mehmed Tahir Ağa yapısı, dört sütunlu giriş revakı bulunan, ongen plânlı bir yapıdır. Girişin sağından itibaren beşinci köşedeki taşta, Peygamberimizin ayak izleri vardır. Türbede, Sultan Üçüncü Mustafa  Han'ın sandukasından başka 7 sanduka daha vardır.

Bu yazı, 24 Haziran 2003 tarihli Türkiye Gazetesi’nde, İbrahim Pakkan adıyla yayınlanmıştır.