SULTAN BİRİNCİ ABDÜLHAMİD HAN (25.6.2003 Türkiye)

Osmanlı padişahlarının yirmi yedincisi olup; Sultan Üçüncü Ahmed Han'ın padişah olan ikinci oğludur. 1725’te İstanbul’da doğdu. Annesi Rabia Şermi Sultan'dır. Ağabeyi Sultan Üçüncü Mustafa Han'ın ölümü üzerine, 21 Ocak 1774’te 49 yaşında tahta çıkmıştır.

Rus belâsı büyüyor...

Tahta çıktığı zaman Osmanlı-Rus Harbi 5 yıldır devam ediyordu. Barış görüşmelerine, bir zafer kazandıktan sonra başlamak istediyse de buna muvaffak olamadı. Nihayet Ruslarla 21 Temmuz 1774’te Küçük Kaynarca Antlaşması imzalandı. Buna göre Kırım, Kuban ve Bucak dinî bakımdan halifeye bağlı olmak üzere bağımsız oluyor; Yenikale, Kerç, Azak ve Kılburun kaleleri Rusya’ya geçiyordu. Eflak ve Boğdan ise Osmanlı Devleti’nde kalıyordu. Barışı, daha saltanatının başında böyle kahredici bir durumu kabûl ile ancak sağlayabildi. Ruslar, Kırım konusunda yine rahat durmadılar. Rus taraftarlığı yapan Şahin Giray aleyhinde Kırım’da isyan çıkınca, buraya asker göndererek binlerce Müslümanı şehit ettiler. 1784’te bir bahaneyle Kırım’ı Rusya’ya bağladılar. Rusya ile birkaç yıl gerginlikten sonra 1786 başında Koca Yusuf Paşa sadrazam oldu. Yeni Sadrazam, Rusya ile mutlaka savaşmak istiyordu. Kılburun Kalesi’ne hücum ile 1786-1792 Osmanlı-Rus Savaşı başladı. Avusturyalıların da savaş açmadan Belgrad ve Sırbistan’a taarruz etmeleri üzerine Sadrazam, önce Avusturya üzerine yürüdü. İmparator II. Joseph’in saldırılarını önledikten sonra sınır aşılarak düşman kendi topraklarında, 21 Eylül 1788’de ağır bir yenilgiye uğratıldı. II. Joseph güç belâ kaçabildi.

Felç eden felâket haberi...

Ancak Rus cephesindeki savaş aleyhte gelişiyordu. Özü Kalesi Ruslar tarafından alınınca tarihin en büyük mezalimine uğradı. Masum ve günahsız çocuklar dahil 30 bin civarında insan vahşîce öldürüldü. Padişah, Sadrazamın kalenin düştüğünü bildiren ve yapılan mezalimleri dile getiren raporunu okurken, kederinden beyin kanaması geçirip felç oldu. 7 Nisan 1789 günü 64 yaşında vefat etti.

Sultan Birinci Abdülhamid Han, halka karşı merhametli ve çok dindar bir padişahtı. Beylerbeyi ve Emirgân’da birer cami ile Medine’de bir medrese yaptırmıştır. Türbesi, Bahçekapı’da 4’üncü Vakıf Han’ın karşısındadır. Mimar Mehmed Tahir Ağa yapısı, kare plânlı, girişinde üç kemer gözlü revak bulunan bir yapıdır. Yeni Cami tarafındaki duvarında bulunan dolaba yerleştirilmiş taşta, Peygamberimizin ayak izleri vardır. Türbede, Sultan Birinci Abdülhamid Han'ın sandukasının dışında 19 sanduka daha vardır.

Bu yazı, 25 Haziran 2003 tarihli Türkiye Gazetesi’nde, İbrahim Pakkan adıyla yayınlanmıştır.