SULTAN DÖRDÜNCÜ MUSTAFA HAN (28.6.2003 Türkiye)

29. Osmanlı padişahıdır. Sultan Birinci Abdülhamid Han'ın tahta geçen iki oğlundan birincisidir. 1779’da İstanbul’da doğdu. Annesi Ayşe Sineperver Valide Sultan'dır. Şehzadeliğinde yüksek din ve fen bilgileri öğretilerek yetiştirildi. Amcası Sultan Üçüncü Selim Han'ın bir ayaklanma sonucu tahttan indirilmesi üzerine 29 Mayıs 1807’de 28 yaşında padişah oldu.

Talihsiz bir padişah...

Yenilikçi padişah Sultan Üçüncü Selim Han'ı tahttan indirerek devlet yönetimini ele geçiren asiler, Nizam-ı Cedit kuvvetlerini dağıtmışlardı. İstanbul’daki isyan, Rus cephesindeki ordunun disiplinini de bozdu. Orduda bulunan eski padişah taraftarları Rusçuk âyânı Alemdar Mustafa Paşa'nın yanına sığındılar. Osmanlı ordusundaki bu karışıklıktan faydalanan Ruslar, Eflak ve Boğdan’ı işgal ettilerse de Fransa İmparatoru Napolyon karşısında zor durumda kaldıklarından barış istediler.

Yeni padişah, İstanbul’da asayişi sağlayabilmek için harekete geçti. İşi, halkın mallarını yağmalamaya kadar götüren zorbaları tamamen sindirebilmek için büyük bir güce ihtiyacı vardı. Alemdar Mustafa Paşa'nın İstanbul’a gelmesini istedi. 16 bin kişilik kuvvetle harekete geçen Alemdar, öncelikle isyanın önderi Kabakçı Mustafa’yı öldürttü. Daha sonra zorbaları ortadan kaldırmaya ve fesatçıları sürmeye başladı. Bu sırada kendisine, Sultan Üçüncü Selim Han'ın tekrar tahta çıkarılması için telkinler yapıldı. Onun bu niyetini sezen sadrazam Çelebi Mustafa Paşa İstanbul’u terk etmesini istedi. Bunun üzerine Alemdar, 28 Temmuz 1808 günü 15 bin kişiden fazla askeriyle Babıâli’yi bastı. Sadrazamdan mührünü aldı. Eski padişahın yeniden tahta çıkması halinde kendilerini öldürteceğinden korkan asiler ve bazı devlet adamları, Sultan Üçüncü Selim Han ve Şehzade Mahmud’un öldürülmesi için ferman çıkarttılar. Nitekim zorla saraya giren Alemdar, Sultan Üçüncü Selim Han'ın hançerlenmiş cesediyle karşılaştı. Hizmetkârlarının yardımı ile hayatını kurtaran Şehzade Mahmud’u padişah ilân etti. Sultan Dördüncü Mustafa Han ise Topkapı Sarayı’na yerleştirildi.

3 ay içinde iki padişah öldürülüyor...

Yeni Sadrazam hiç vakit kaybetmeden, özellikle orduda köklü değişikliklere girişti. Ancak 3 ay kadar sonra yeniçeriler büyük bir isyan başlattılar. Sadrazamın bulunduğu mekânı kuşattılar. Alemdar Mustafa Paşa dışarıdan yardım gelmeyince, bulunduğu yeri havaya uçurdu. Yüzlerce isyancı telef oldu. Kendisi ve yakın adamları da dumandan boğuldu. Yeniçeriler saraya saldırıp Sultan Dördüncü Mustafa Han'ı tekrar başa geçirmek istediler. Bu durum 16 Kasım 1808’de öldürülmesine yol açtı. Bahçekapı’da babasının türbesine defnedildi. Saltanat müddeti bir sene iki ay olup, vefat ettiğinde 29 yaşında idi.

Bu yazı, 28 Haziran 2003 tarihli Türkiye Gazetesi’nde, İbrahim Pakkan adıyla yayınlanmıştır.