SULTAN İKİNCİ MAHMUD HAN (29.6.2003 Türkiye)

Osmanlı padişahlarının otuzuncusudur. Sultan Birinci Abdülhamid Han'ın padişah olan ikinci oğlu olup, 1785’te İstanbul’da doğdu. Annesi Nakşıdil Valide Sultan'dır. Şehzadeliğinde iyi bir eğitim ve öğretim gördü. Yüksek din ve fen ilimlerini, devrin kıymetli âlimlerinden öğrendi. Ağabeyi Sultan Dördüncü Mustafa Han'ın tahttan indirilmesi üzerine 28 Temmuz 1808’de, 23 yaşında tahta çıktı.

Fesat yuvası yeniçeri ocağı kaldırılıyor...

Yeni padişah ilk önce, Alemdar Mustafa Paşayı sadrazam yaparak Kabakçı isyanı ile ortaya çıkan zorbaları yola getirmekle vazifelendirdi. Bozulan yeniçeri ocağını düzeltmek için Sekban-ı Cedit adıyla modern bir ordu kurulmaya başlandı. Bu gelişmelerden memnun olmayanlar 15 Kasım 1808’de büyük bir isyan çıkardılar. Alemdar Mustafa Paşa öldürüldü. Padişah, yenilikleri durdurmak zorunda kaldı.

İstanbul’daki olayların yatıştırılmasından sonra iç ve dış meselelerin halline bakıldı. Arabistan’da çıkan Vehhabî, Balkanlar’daki Sırp isyanı bastırıldı. 1821’deki Mora isyanının önderi olarak gördüğü Rum Patriği Gregorios’u astırdı.

Yunan isyanı sırasında yeniçeri ve sipahilerin daha fazla bozulduğunu gören padişah, bu fesat yuvalarını ortadan kaldırmaya karar verdi. Şeyhülislâmın fetvası ile sancak-ı şerif çıkarılarak, dinine ve padişahına bağlı olanların onun altına gelmesi ve mücadeleye girişmesi istendi. Böylece eşine ilk defa rastlanan bir olayla padişaha bağlı birlikler halkla bütünleşerek bu fitne ve fesat yuvası ocakları ortadan kaldırdılar. Bu büyük değişikliğe, “hayırlı olay” anlamında “Vak’a-i Hayriye” denildi.

Ülkeye 31 sene hizmet etti...

Sultan İkinci Mahmud Han, devletin ilerlemesini, teknik ve sanayide devrin seviyesine ulaşılmasını isteyen tedbirli, gayretli bir padişahtı. Bahriye, Harbiye ve Askerî Tıbbiye okullarını açtı. Beyazıt Yangın Kulesi; Unkapanı Köprüsü denilen Mahmudiye Köprüsü; ahşap Beylerbeyi ve Çırağan Sarayları; Tophane’de Nusretiye, Bahçekapı’da Hidayet, Üsküdar’da Adliye, Arnavutköy’de Tevfikiye Camileri, yaptırdığı eserlerden sadece birkaçıdır.

1 Temmuz 1839 günü, 54 yaşında İstanbul’da vefat etti. Türbesi, Çemberlitaş Divanyolu Caddesi üzerindedir. Mimar Karabed Balyan yapısı, sekizgen plânlı, sanatlı bir yapıdır. Haziresinde 140 civarında mezarın bulunduğu tarihî bir adada yer alır. Türbede Sultan İkinci Mahmud Han'ın sandukasının dışında 17 sanduka daha vardır.

Bu yazı, 29 Haziran 2003 tarihli Türkiye Gazetesi’nde, İbrahim Pakkan adıyla yayınlanmıştır.