SULTAN BEŞİNCİ MURAD HAN (2.7.2003 Türkiye)

Otuz üçüncü Osmanlı padişahıdır. Sultan Abdülmecid Han'ın, tahta geçen olan 4 oğlundan birincisidir. 1840’ta İstanbul’da doğdu. Annesi Şevkefza Valide Sultan'dır. İyi bir eğitim ve öğretim gördü. Devlet yönetimi, fen bilimleri, Arapça, Farsça ve Fransızca öğrendi. Amcası Sultan Abdülaziz Han'ın padişahlığı sırasında onun Mısır ve Avrupa seyahatlerine katıldı. Amcasının 30 Mayıs 1876’da tahttan indirilmesi üzerine 36 yaşında padişah oldu.

93 günlük saltanat...

İngiltere’nin İstanbul Büyükelçisi Sir Henry Elliot, Midhat Paşa başta olmak üzere birtakım devlet ricaliyle dost olmuş, İngiliz emellerine uygun yönetime bir türlü yanaşmayan Sultan Abdülaziz Han'ın tahttan indirilmesi yönünde, her türlü desteği sunmuştu. Bu desteğe, 1875 yılı İngiltere bütçesinden tahsis ettirdiği 7 milyon İngiliz altını dâhildi. Ancak ihtilâlciler işi, eski padişahı öldürtmeye kadar vardırdılar.

Yeni padişah, amcasının 4 Haziran 1876’da feci şekilde şehit edildiğini işitince, üzüntüden ve bu felâket yolunun sonunu düşünmekten aklını bozdu. 15 Haziran 1876 gecesi, Sultan Abdülaziz Han'ı şehit ettiren paşalar, başarılarının zevki içinde, Midhat Paşa'nın Beyazıt’taki konağında toplanmışlardı. Odaya giren, Sultan Abdülaziz Han'ın kayınbiraderi, Erkân-ı Harp Kolağası Çerkes Hasan Bey, Avni Paşa'yı ve sonra Hariciye Nazırı Raşid Paşa'yı vurup öldürdü. Midhat Paşa'yı kovaladı ise de, aşçının dolabına saklanan paşa ölümden kurtuldu. Yaralı yakalanan Hasan Bey, ertesi gün Beyazıt Meydanı’nda idam edildi. Bu olay yeni padişahın sağlığını daha da bozdu. Bunun üzerine ihtilâlciler, veliaht şehzade Abdülhamid Efendi ile pazarlığa oturdular. 31 Ağustos 1876’da padişahı tahttan indirerek yerine, isteklerini kabul etmiş görünen Sultan İkinci Abdülhamid Han'ı geçirdiler.

28 yıl inziva hayatı...

93 gün tahtta kalan Sultan Beşinci Murad Han, Osmanlı sultanlarının en az padişahlık yapanıdır. Tahttan indirildikten sonra, ailesiyle Çırağan Sarayı’na yerleştirildi. Orada 28 yıl daha yaşadı. Daha sonra hastalığı geçerek iyileşti. Vaktini okumak ve torunlarını okutmakla geçirdi. 29 Ağustos 1904’te 64 yaşında vefat etti. Eminönü’nde Yeni Cami yanındaki Turhan Valide Sultan Türbesi’ne ek olarak yapılan türbeye defnedildi.

Bu yazı, 2 Temmuz 2003 tarihli Türkiye Gazetesi’nde, İbrahim Pakkan adıyla yayınlanmıştır.