"ECDAD" KALESI NASIL YIKILMAZ? (1) (11.2.2002)

Sultan İkinci Abdülhamid Han 34 yaşında tahta geçtiğinde sadrazam, Mütercim Rüşdü Paşa idi. Amcası Sultan Abdülaziz Han’ın son, ağabeyi Sultan Beşinci Murad Han’ın (saltanatı 92 gün sürmüştür) tek sadrazamı olan bu zat, o zaman 65 yaşında idi. Ağabeyinin yerine tahta geçirilmeden önce, 54 yaşındaki eski sadrazam Midhat Paşa ile birlikte, padişah olduğunda devlet işlerine karışmaması konusunda, veliaht Abdülhamid Efendi ile pazarlık etmişti.

Sultan İkinci Abdülhamid Han, 32 yıl, 7 ay ve 27 gün süren saltanatı süresince, 18 sadrazamla çalışmıştır. Bunlardan Küçük Mehmed Said Paşa 7 defa, Kıbrıslı Mehmed Kamil Paşa 3 defa, Mütercim Rüşdü Paşa ve Ahmed Vefik Paşalar ikişer defa sadrazam olmuşlardır. Dolayısıyla kendisinin son, kardeşi Sultan Reşad Han’ın ilk sadrazamı Ahmed Tevfik Paşa, aslında 28'inci sadrazamıdır.

Sultan İkinci Abdülhamid Han’dan sonraki yönetimler, onun sadrazamlarından Ahmed Tevfik Paşayı 3 defa, Küçük Mehmed Said Paşa’yı 2 defa, Hüseyin Hilmi Paşa ve Kıbrıslı Mehmed Kamil Paşa’yı birer defa daha sadrazam yaptılar.

Kıbrıslı Mehmed Kamil Paşa 1885 yılında ilk defa sadrazam olduğunda 53 yaşında idi. Bu ilk sadrazamlığı 6 yıl kadar sürmüştür. Sultan İkinci Abdülhamid Han zamanında, 1895 ve 1908 yıllarında kısa süreli iki sadrazamlığı daha vardır. Sultan Reşad Han zamanında 1912 yılı sonlarında 4'üncü defa ve 81 yaşında sadrazam olmuştur. Bu defa sadaret makamında 3 ay kadar kalmış, 23 Ocak 1913 günü meşhur Babı Ali Baskınında Talat ve Enver Beylerin silah çekerek tehdit etmesi üzerine istifa etmiştir. Tutuklanarak yurt dışına çıkarılmış ve birkaç ay sonra doğduğu Lefkoşe'de ölmüştür.

Dikkat ederseniz buraya kadar "han" kelimesini 8 defa kullandık. Gelin şimdi bu kelime ile ilgili bir hatırayı yazılı hale getirelim:

1977 yılında, şu anda Yıldız Teknik Üniversitesi'nde profesör olan bir arkadaş ile birlikte (o zaman ikimiz de İTÜ'de öğrenciyiz), Kıbrıslı Mehmed Kamil Paşa’nın torunu, Hint Tarihi Ordinaryüs Profesörü Yusuf Hikmet Bayur'u evinde ziyaret ettik.

...............

Saat 8'e geliyor. Eve yetişmem lazım. Yukarıdaki bilgileri neden verdik? Yusuf Hikmet Bayur'un evine neden gittik? Orada neler oldu? Dilerseniz sohbetimize yarın devam edelim ve bu soruların cevabını o zaman verelim.

Bu yazı, 11 Şubat 2002 tarihinde http://groups.yahoo.com/group/BIZIMCC adresindeki BizmCC mesajlaşma grubunda yayınlanmıştır.