İletişim
Seyr-i Âlem
Yaşayan Osmanlılar
Kitaplar
İMAM-I RABBANÎ HAZRETLERİ KİMLERE MEKTUP YAZDI? (24.3.2019 Türkiye)
İmam-ı Rabbânî Ahmed bin Abdülehad Fârûkî Serhendî hazretleri 1563-1624 yılları arasında Hindistan’ın kuzeyinde, Delhi’ye 250 kilometre mesafedeki Serhend (Sirhind) şehrinde yaşadı. O yıllarda Hindistan’daki Müslümanlar, 1605 yılına kadar 50 yıl hüküm süren Ekber Şah’ın İslam dışı uygulamaları sebebiyle çok zor durumda idi. Bu hükümdar zamanında Mecûsî, Brahman ve Hristiyanlara hürriyet tanınır, Müslümanlara ise zulüm ve işkence edilirdi. Müslümanlar o kadar garip olmuştu ki kâfirler açıkça Müslümanlığı kötülüyor, Müslümanlarla alay ediyorlardı. Dinsizliklerini, ahlaksızlıklarını sıkılmadan açıklıyorlardı. Çarşıda, pazarda kâfirleri ve dinsizliği övüyorlardı. Müslümanların Allahü teâlânın emirlerinden birçoklarını yapması yasak edilmişti. İbadet edenler, İslamiyet’e uyanlar ayıplanıyor ve kötüleniyordu.
Ekber Şah’ın ölümü üzerine yerine oğlu Selim Cihangir Şah geçti. Bunun zamanında önceden yıkılan, ihmal edilen İslam eserleri yenilendi. İmam-ı Rabbânî hazretlerinin çalışmalarının bereketi ile İslam dini, özellikle Hindistan’da çok kuvvetlendi. Çok kâfirler onun elinde Müslüman oldu. Binlerce günahkâr tövbe etti. Kendisini seven vali, kumandan, âlim ve hâkimlere yazdığı tesirli mektupları ile onları İslamiyet’i kuvvetlendirmeye, Ehl-i Sünnet itikadını yaymaya teşvik etti. Bu âlimler ve devlet adamları da onun tavsiyelerine uyarak bu yolda çok gayret sarf edip dinin kuvvetlenmesine hizmet ettiler. Öyle oldu ki, bidat ve küfür karanlığı ortadan kalktı, iman ve sünnet nuru her yeri kapladı.
MEKTUPLARI ELDEN ELE DOLAŞIYORDU
Hazret-i İmam’ın yazdığı mektuplar sadece gönderildikleri kimselerde kalmıyordu. Hemen çoğaltılıyor ve elden ele dolaşıyordu. Ayrıca Serhend’e gelip sohbetiyle şereflenenler, bu mektuplardan bir miktar edinip memleketlerine götürürlerdi.
Osmanlı Devleti'nde İslam medreselerinin en yükseği olan Medresetü’l-Mütehassısîn’de tasavvuf müderrisi yani profesörü olan Seyyid Abdülhakîm Arvâsî hazretleri sohbetlerinde “İslam dininde, Mektûbât kitabı kadar kıymetli hiçbir kitap yazılmamıştır.” ve “Allah’ın kitabı olan Kur’ân-ı Kerîm’den ve Peygamberimizin hadîs-i şerîflerinden sonra en kıymetli, en üstün kitap, İmam-ı Rabbânî’nin Mektûbât kitabıdır.” buyururdu.
İmam-ı Rabbânî hazretlerinin, çok kıymetli kelâm ve fıkıh bilgilerini ihtiva eden, Resûlullah’ın güzel ahlakını açıklayan uçsuz bucaksız bir derya mesabesindeki üç cilt Mektûbât kitabındaki toplam 536 mektup acaba kimlere yazılmıştı? Bu büyük velinin hitabına mazhar olmakla şereflenen talihli insanlar kimlerdi? 1977 yılında edindiğim Işık Kitabevi (şimdi Hakikat Kitabevi) yayınlarından Farsça Mektûbât’taki bütün mektupların ilk cümlelerine bakarak yaptığım çalışmanın neticesini aşağıda arz ediyorum.
ÜSTADINA VE ÜSTATLARININ OĞULLARINA 30 MEKTUP
a) 1. cildin ilk 20 mektubu, üstadı Hâce Muhammed Bâkî Billah Nakşibendî Ahrârî Kâbilî hazretlerine yazılmıştır.
b) Bâkî Billâh hazretlerinin oğlu Hâce Muhammed Abdullah’a 5 mektup yazılmıştır. Ayrıca 1. cildin kendi başına bir risale büyüklüğündeki 266. mektubu, yine Hâce Abdullah ile birlikte bunun biraderi Hâce Ubeydullah’a yazılmıştır. 3. cildin 56. mektubu da Hâce Hüsâmeddîn Ahmed’in oğlu Hâce Cemâleddîn Hüseyin ile birlikte Hâce Abdullah’a yazılmıştır.
c) Üstadının hocası Hâcegî Muhammed Emkenegî hazretlerinin oğullarından Hâce Muhammed Kâsım’a 1. cildin 150 ve 168., Hâce Ebu’l-Kâsım’a da 180. mektubu gönderilmiştir.
OĞULLARINA VE BİRADERLERİNE 51 MEKTUP
a) Büyük oğlu Hâce Muhammed Sâdık hazretlerine 5 mektup yazılmıştır. Bunlardan 1. cilt 260. mektup uzun olup bir risale büyüklüğündedir. Hâce Muhammed Sâdık 1616 senesinde, 24 yaşında taundan vefat etmiştir. Babası ve mürşidine yazdığı mektuplardan üç adedi Mektûbât’ın birinci cildinin sonuna ilave edilmiştir.
b) İkinci oğlu Hâce Muhammed Sa’îd hazretlerine 13 mektup yazılmıştır. Ayrıca biraderi Hâce Muhammed Ma’sûm ile birlikte kendisine 9 adet mektup daha gönderilmiştir. Hâce Muhammed Sa’îd hazretlerinin kendi mektuplarının toplandığı Mektûbât-ı Sa’îdiyye kitabında 100 adet mektup vardır.
c) Üçüncü oğlu Hâce Muhammed Ma’sûm hazretlerine 16 mektup gönderilmiştir. Ayrıca biraderi Hâce Muhammed Sa’îd ile birlikte kendisine 9 adet mektup daha gönderilmiştir. İmam-ı Rabbânî hazretlerinin en büyük halifesi idi. 652 adet mektubu üç cilt halinde Mektûbât-ı Ma’sûmiyye kitabında toplanmıştır.
d) Ayrıca 3. cildin 83 ve 106. mektupları, isim belirtilmeden İmam-ı Rabbânî hazretlerinin oğullarına yazılmıştır.
e) Biraderlerinden Meyân Şeyh Muhammed Mevdûd ve Meyân Şeyh Gulâm Muhammed’e üçer adet mektup yazılmıştır.
EN ÇOK MEKTUP GÖNDERİLENLER
a) İmam-ı Rabbânî hazretlerinin halifelerinden Seyyid Mîr Muhammed Nu’mân Bedahşî daha önce Bâkî Billah hazretlerinin talebesi idi. Talebe yetiştirmek üzere Burhanpûr’da vazifeli idi. Kendisine 33 mektup gönderilmiştir. Ayrıca 1. cildin 179. mektubu oğlu Mîr Abdullah’a, 190. mektubu oğullarından birine, 3. cildin 44. mektubu oğlu Mîr Abdurrahman’a yazılmıştır.
b) Seyyid Nakîb Şeyh Ferîdeddîn Buhârî devletin diyanet işleri reisi idi. Kendisine 21 mektup gönderilmiştir.
c) Bâkî Billah hazretlerinin talebesinden Mirzâ Hüsâmeddîn Ahmed Dehlevî valiliği terk edip bu yolu seçmişti. İmam-ı Rabbânî hazretlerinin büyüklüğünü de herkesten iyi bilirdi. Kendisine 16 mektup gönderilmiştir. Ayrıca oğlu Hâce Cemâleddîn Hüseyin’e, 2. cildin 42., 3. cildin 81. ve Bâkî Billah hazretlerinin oğlu Hâce Muhammed Abdullah ile birlikte 3. cildin 56. mektubu yazılmıştır.
d) Hâce Muhammed Hâşim Bedahşî Keşmî İmam-ı Rabbânî hazretlerinin halifelerindendir. Yanından hiç ayrılmazdı. Hatta Hazret-i İmam askerde iken iki sene boyunca hep hizmetinde oldu. Mektûbât’ın üçüncü cildindeki mektupları 7 senede toplayarak 1630’da tamamladı. Ayrıca Berekât kitabını yazarak İmam-ı Rabbânî hazretlerinin, üstatlarının ve talebelerinin hayatlarını insanlığa duyurdu. Kendisine 14 mektup gönderilmiştir.
e) Hân-ı Hânân lakabıyla meşhur olan Mirzâ Abdürrahîm, Ekber ve Selim Cihangir Şah’ın devlet adamlarından idi. Gücerat valisi iken 1627’de vefat etti. Kendisine 13 mektup gönderilmiştir. Ayrıca oğlu Mirzâ Dârâb Hân’a da 4 adet mektup yazılmıştır.
f) Mevlânâ Muhammed Sıddîk Bedahşî Keşmî, Hidâye lakabı ile meşhurdur. Hâce Bâkî Billah’ın sohbeti ile şereflendi. Onun vefatından sonra İmam-ı Rabbânî hazretlerinin sohbet ve hizmetine kavuşarak halifelerinden oldu. Kendisine 12 mektup gönderilmiştir.
g) İmam-ı Rabbânî hazretlerinin halifelerinden Molla Muhammed Tâhir Bedahşî, önce subay idi. İmâm-ı Rabbânî hazretlerinin sohbetine kavuşarak kendisine çok hizmet etti. Taliplilere talim için Cunpûr’a gönderildi. 11 mektup gönderilmiştir.
h) Şeyh Bedî’uddîn Sehârenpûrî İmam-ı Rabbânî hazretlerinin halifelerindendir. İrşad için Sehârenpûr ve Egre’de vazifelendirildi. Kendisine 10 mektup gönderilmiştir.
i) Seyyid Mîr Muhibbullah Mankpûrî İmam-ı Rabbânî hazretlerinin halifelerindendir. Mankpûr’a irşada gönderildi. Kendisine 10 mektup gönderilmiştir.
j) Hâce Muhammed Eşref Kâbilî kumandan idi. Kendisine 8 mektup gönderilmiştir. Ayrıca 1. cildin 235. mektubu Molla Abdülgafûr Semerkandî ve Hacı Bey Firketî ile birlikte ve 2. cildin 30. mektubu Hacı Muhammed Firketî ile birlikte kendisine yazılmıştır.
k) Mevlânâ Muhammed Sâlih Bedahşî Gülâbî İmam-ı Rabbânî hazretlerinin halifelerindendir. Mürşidinin her gün ve her gece yaptığı ibadetleri ve vazifeleri, Muhammed Ma’sûm hazretlerinin işaret ve emirleri üzerine toplamış ve yazmıştır. Kendisine 8 mektup gönderilmiştir.
l) Hâce Şerefeddîn Hüseyin Bedahşî’ye 8 mektup gönderilmiştir.
m) Mevlânâ Ahmed Berkî İmam-ı Rabbânî hazretlerinin halifelerindendir. İrşad vazifesiyle memleketi Berk şehrine gönderilmişti. Kendisine 6 mektup gönderilmiştir.
BEŞ, DÖRT, ÜÇ VE İKİ MEKTUP GÖNDERİLENLER
Beşer mektup gönderilenler (6 kişi): Mevlânâ Abdülhayy Hisârî Buhârî, Şeyh Abdülhamîd Bengâlî, Mevlânâ Muhammed Sâdık Keşmîrî, Molla Hacı Muhammed Lahorî, Şeyh Muhammed Çetrî, Şeyh Muhammed Yûsuf Berkî.
Dörder mektup gönderilenler (6 kişi): Seyyid Mahmûd, Molla Hasan Keşmîrî, Meyân Şeyh Müzzemmil, Molla Abdülkâdir Enbâlî, Mevlânâ Bedreddîn Serhendî, Seyyid Mîr Şemseddîn Alî Halhâlî.
Üçer mektup gönderilenler (15 kişi): Molla Muhammed Kılıç Hân, Şeyh Dervîş, Mirzâ Kılıcullah b. Kılıç Hân, Cebbârî Hân, Mirzâ Fethullah Hakîm, Pehlivan Mahmûd, Molla Abdülvâhid Lahorî, Hâfız Mahmûd Lahorî, Molla Tâhir Lahorî, Şeyh Hasan Berkî, Mevlânâ Emânullah Fakîh, Nûr Muhammed Tehârî, Hâce Muhammed Takî, Maksûd Alî Tebrîzî, Mîr Mansûr.
İkişer mektup gönderilenler (38 kişi): Hâce Cihân, Hâce Ammek, Şeyh Nizâm Tehânîserî, Seyyid Şeyh Abdülvehhâb Buhârî, Hân-ı A’zam, Mirzâ Bedîu’z-zamân, İskender Hân Lodî, Şeyh Kebîr, Meyân Seyyid Ahmed Becvârî, Hâce Cemâleddîn Hüseyin Gülâbî, Sofî Kurbân Bey, Molla Abdülhak Dehlevî, Molla Yâr Muhammed Kadîm-i Bedahşî, Mîr Sâlih Nişâpûrî, Molla Safer Ahmed Rûmî, Hâce Muhammed Mukîm Kusûrî, Şeyh Bahâeddîn Serhendî, Molla Muhammed Ma’sûm Kâbilî, Molla Abdülgafûr Semerkandî, Molla Şems, Molla Abdurrahmân Müftî Kâbilî, Molla Sâdık Kâbilî, Seyyid Mîr Mü’min Belhî, Molla Muhammed Emîn Gülâbî, Şeyh Abdüssamed Sultânpûrî, Mirzâ Muzaffer Hân, Mansûr-ı Arab, Sadr-ı Cihân, Molla Şekîbî İsfehânî, Seyyid Enbiyâ Sârengpûrî, Şeyh Nûr Muhammed, Hacı Muhammed Yûsuf Keşmîrî, Mevlânâ Hacı Muhammed Firketî, Mirzâ Şemseddîn, Hân-ı Cihân, Molla Muhammed Murâd Bedahşî Keşmî, Mevlânâ Sultân Serhendî, Mevlânâ Hamîd Ahmedî Ecmîrî.
KALAN 99 MEKTUBUN DURUMU
a) 3. cilt 114. mektubun kime gönderildiği yazılı değildir.
b) 3. cilt 47. mektup, devrin hükümdarı Selim Cihangir Şah’a gönderilmiştir.
c) 1. ciltteki 86. mektup Cerk pergenesindeki (Babürlü İmparatorluğu’nda dirlik) bir hâkime, 104. mektup Mestekin pergenesi kadılarına, 2. cilt 15. mektup Sâmâne şehri ileri gelenleri ve halkına gönderilmiştir.
d) 1. cilt 167. mektup Herdîram isimli bir Hindu’ya yazılmıştır.
e) 3. ciltteki 17. mektup dinine bağlı saliha bir hanıma, 34. mektup Mîr Muhammed Emîn’in annesine, 41. mektup yine saliha bir hanıma yazılmıştır.
Kalan 90 mektup ayrı ayrı kişilere gönderilmiştir. İsim benzerliği olsa dahi unvanı ve memleketi uyuşmayanlar ihtiyaten birleştirilmediğinden bunlardan çok az bir bölümü, yukarıdan beri saydıklarımızdan bazıları ile aynı kişiler olabilir. Netice olarak Mektûbât-ı Şerîf’teki 536 mektup yaklaşık 190 farklı kişiye gönderilmiştir diyebiliriz.
Bu makale, 24 Mart 2019 tarihli Türkiye gazetesinde yayınlanmıştır.
https://m.turkiyegazetesi.com.tr/yazarlar/genis-aci-fikir-ve-tartisma/607164.aspx
İmam-ı Rabbânî hazretlerinin üç cilt Mektûbât kitabında bulunan 536 mektubun her birinin kimlere gönderildiği, cilt ve mektup numaraları ile birlikte aşağıdaki listede gösterilmiştir. En sağdaki sütundaki Farsça ibareler, her bir mektubun başındaki açıklamalardan alınmıştır. Bir kişiye birden fazla mektup gönderilmiş ise bunlardan sadece ilk mektubun başındaki açıklama göz önüne alınmıştır. Bunlar, mektupları toplayarak Mektûbât ciltlerini derleyenlerin, her bir mektubun gönderildiği kişi ve mektubun kısaca ne hakkında olduğuyla ilgili açıklamalarıdır. Esas mektuplar bu açıklamalardan sonra başlamaktadır.
Listedeki Farsça ibareleri, 1392/1972'de Karaçi'de yayınlanan, daha sonra 1977'de Işık Kitabevi (şimdi Hakikat Kitabevi) tarafından ofset yoluyla bastırılan, Gulâm Mustafa Hân'ın iki kitap olarak hazırladığı Farsça Mektûbât'tan aldım. Bu baskı ilk kitap 1. cilt, ikinci kitap 2. ve 3. cilt bir arada olacak şekilde, haşiyesindeki açıklamalarla birlikte, gayet okunaklı ve nefis bir hatla yazılarak hazırlanmıştır. Bu iki kitabı Hakikat Kitabevi'nin internet sitesi www.hakikatkitabevi.com daki
http://www.hakikatkitabevi.com/display.php?DID=2&KID=31
http://www.hakikatkitabevi.com/display.php?DID=2&KID=32
linklerinde bulabilirsiniz. Bu ibarelerin başındaki (ب) veya (يه), Farsça'da ismin yönelme, yaklaşma hâl (-e hâli) ekidir (Misal: "Be Şeyh Dervîş ... : Şeyh Dervîş'e ...). Cümle sonlarındaki (... nüvişte end), (... sudûr yâfte) ve (... sudûr yâfet) ifadeleri "... yazılmıştır." demektir. (... vurûd yâfte) ve (... vurûd yâfet) şeklindeki ifadeler ise "... gelmiştir." ve "... gönderilmiştir." demektir.
|
|
Mektubun gönderildiği kişi veya kişiler |
Cilt 1 |
Cilt 2 |
Cilt 3 |
Gönderilen kişiyle ilgili (ilk sıradaki mektubun) ifadesi |
|
1 |
Şeyh Muhammed Bâkî Billah Nakşibendî Ahrârî |
1-20 |
|
|
به ﭙيربزرﮔوار خود نوشته اند وهوالشيخ الكامل المكمل الواصل الى درجات الولاية الهادى الى طريق اندراج النهاية فى البداية مؤيدالدين الرضى شيخنا و امامنا الشيخ محمد الباقى النقشبندى الاحرارى قدس الله تعالى سره الاقدس و بلغه الله سبحانه الى اقصى ما يتمناه |
|
2 |
Şeyh Muhammed Mekkî b. Hacı Mûsâ Kârî Lahorî |
21 |
|
|
بشيخ محمد مكى ﭙسر حاجى قارى موسى لاهورى صدور يافته |
|
3 |
Şeyh Abdülmecîd b. Şeyh Muhammed Müftî Lahorî |
22 |
|
|
بشيخ عبدالمجيد ﭙسر شيخ محمد مفتى لاهورى صدور يافته |
|
4 |
Hân-ı Hânân Abdürrahîm |
23, 67-70, 191, 198, 214, 232, 268 |
8, 62, 66 |
|
به عبدالرحيم المشهور بخانخانان صدور يافته |
|
5 |
Molla Muhammed Kılıç Hân |
24, 76, 141 |
|
|
به محمد قليج خان صدور يافته |
|
6 |
Hâce Cihân |
25, 72 |
|
|
بخواجه جهان صدور يافته |
|
7 |
Molla Hacı Muhammed Lahorî |
26, 33-36 |
|
|
بمولانا الشيج العالم حاجى محمد لاهورى صدور يافته |
|
8 |
Hâce Ammek |
27, 28 |
|
|
بخواجه عمك صدور يافته |
|
9 |
Şeyh Nizâm Tehânîserî |
29, 30 |
|
|
بشيخ نظام تهانيسرى صدور يافته |
|
10 |
Şeyh Sofî |
31 |
|
|
بشيخ صوفى صدور يافته |
|
11 |
Mirzâ Hüsâmeddîn Ahmed |
32, 62, 207, 216, 229, 247, 248, 267, 273 |
17, 26, 45 |
40, 72, 115, 121 |
به مرزا حسام الدين احمد صدور يافته |
|
12 |
Şeyh Muhammed Çetrî |
37-40, 293 |
|
|
بشيخ محمد چترى صدور يافته |
|
13 |
Şeyh Dervîş |
41, 42, 97 |
|
|
بشيخ درويش صدور يافته |
|
14 |
Seyyid Nakîb Şeyh Ferîdeddîn Buhârî |
43-54, 63, 64, 103, 152, 163, 165, 193, 213, 233 |
|
|
بسيادت ﭝناه نقابت دستگاه شيخ فريد بخارى صدور يافته |
|
15 |
Seyyid Şeyh Abdülvehhâb Buhârî |
55, 56 |
|
|
بسيادت ﭝناهى شيخ عبد الوهاب بخارى صدور يافته |
|
16 |
Şeyh Muhammed Yûsuf Berkî |
57, 230, 240, 274 |
79 |
|
بشيخ محمد يوسف صدور يافته |
|
17 |
Seyyid Mahmûd |
58-61 |
|
|
بسيادت مآلى سيد صدور يافته |
|
18 |
Hân-ı A'zam |
65, 66 |
|
|
بخان اعظم صدور يافته |
|
19 |
Mirzâ Dârâb Hân b. Hân-ı Hânân Abdürrahîm |
71, 215, 249 |
78 |
|
بميرزا داراب ابن خان خانان صدور يافته |
|
20 |
Mirzâ Kılıcullah b. Kılıç Hân |
73, 184 |
32 |
|
به قليج الله بن قليج خان صدور يافته |
|
21 |
Mirzâ Bedîu'z-zamân |
74, 75 |
|
|
بميرزا بديع الزمان صدور يافته |
|
22 |
Cebbârî Hân |
77-79 |
|
|
بجبارى خان صدور يافته |
|
23 |
Mirzâ Fethullah Hakîm |
80, 85, 202 |
|
|
بميرزا فتح الله حكيم صدور يافته |
|
24 |
Lala Bey |
81 |
|
|
به لالا بيك صدور يافته |
|
25 |
İskender Hân Lodî |
82, 93 |
|
|
بسكندر خان لودى صدور يافته |
|
26 |
Bahadır Hân |
83 |
|
|
به بهادر خان صدور يافته |
|
27 |
Seyyid Ahmed Kâdirî |
84 |
|
|
به سيد احمد قادرى صدور يافته |
|
28 |
Pergene-i Cerk hâkimlerinden biri |
86 |
|
|
به يكى از حكام ﭘرگنه جرك صدور يافته |
|
29 |
Pehlivan Mahmûd |
87, 88, 197 |
|
|
به ﭘهلوان محمود صدور يافته |
|
30 |
Mirzâ Alî Cân |
89 |
|
|
به ميرزا عليجان صدور يافته |
|
31 |
Hâce Kâsım |
90 |
|
|
بخواجه قاسم صدور يافته |
|
32 |
Şeyh Kebîr |
91, 92 |
|
|
بشيخ كبير صدور يافته |
|
33 |
Hızır Hân Lodî |
94 |
|
|
به خضر خان صدور يافته |
|
34 |
Meyân Seyyid Ahmed Becvârî |
95, 108 |
|
|
بسيد احمد بجوارى صدور يافته |
|
35 |
Muhammed Şerîf |
96 |
|
|
به محمد شريف صدور يافته |
|
36 |
Abdülkâdir b. Şeyh Zekeriyyâ |
98 |
|
|
به عبد القادر ﭘسر شيخ زكريا صدور يافته |
|
37 |
Molla Hasan Keşmîrî |
99-101, 279 |
|
|
بملا حسن كشميرى صدور يافته |
|
38 |
Molla Muzaffer |
102 |
|
|
بملا مظفر صدور يافت |
|
39 |
Pergene-i Mestekin kadıları |
104 |
|
|
به قضات ﭘرگنه مستكن صدور يافته |
|
40 |
Hakîm Abdülkâdir |
105 |
|
|
به حكيم عبد القادر صدور يافته |
|
41 |
Mevlânâ Muhammed Sâdık Keşmîrî |
106, 107 |
|
22, 28; 39 |
به محمد صادق كشميرى صدور يافته |
|
42 |
Hakîm Sadr |
109 |
|
|
به حكيم صدر صدور يافته |
|
43 |
Şeyh Sadreddîn |
110 |
|
|
بشيخ صدرالدين صدور يافته |
|
|
Şeyh Hamîd Sünbülî (Sünbühlî) |
111 |
|
|
بشيخ حميد سنبهلى صدور يافته |
|
45 |
Şeyh Abdülcelîl Tehânîserî (Cünfûrî) |
112 |
|
|
بشيخ عبد الجليل تهانيسرى ثم الجونفورى صدور يافته |
|
46 |
Hâce Cemâleddîn Hüseyn Gülâbî |
113, 223 |
|
|
بجمال الدين حسين گلابى صدور يافته |
|
47 |
Sofî Kurbân Bey |
114, 283 |
|
|
بصوفى قربان صدور يافته |
|
48 |
Molla Abdülhak Dehlevî |
115 |
19 |
|
به ملا عبد الحق دهلوى صدور يافته |
|
49 |
Molla Abdülvâhid Lahorî |
116, 307 |
70 |
|
بملا عبد الواحد لاهورى صدور يافته |
|
50 |
Molla Yâr Muhammed Kadîm-i Bedahşî |
117, 211 |
|
|
بملا يار محمد قديم بدخشى صدور يافته |
|
51 |
Molla Kâsım Alî Bedahşî |
118 |
|
|
بملا قاسم على بدخشى صدور يافته |
|
52 |
Seyyid Mîr Muhammed Nu'mân Bedahşî |
119-121, 173, 204, 209, 224, 228, 231, 238, 246, 257, 261, 281, 312 |
4, 92, 99 |
1, 4, 5, 9, 10, 12, 15, 18, 19, 21, 26, 30, 36, 49, 102 |
بمير محمد نعمان بدخشى صدور يافته |
|
53 |
Molla Muhammed Tâhir Bedahşî |
122-124, 171, 217 |
20, 27, 86 |
37, 91, 124 |
بملا طاهربدخشى صدور يافته |
|
54 |
Mîr Sâlih Nişâpûrî |
125, 126 |
|
|
بمير صالح نيشاﭘورى صدور يافته |
|
55 |
Molla Safer Ahmed Rûmî |
127 |
|
65 |
بملا صفر احمد رومى صدور يافته |
|
56 |
Hâce Muhammed Mukîm Kusûrî |
128 |
|
66 |
بخواجه مقيم صدور يافته |
|
57 |
Seyyid Nizâm |
129 |
|
|
بسيد نظام صدور يافته |
|
58 |
Cemâleddîn |
130 |
|
|
بجمال الدين صدور يافته |
|
59 |
Hâce Muhammed Eşref Kâbilî |
131, 147, 174, 187, 205, 222, 251 |
|
107 |
بخواجه محمد اشرف كابلى صدور يافته |
|
60 |
Mevlânâ Muhammed Sıddîk Bedahşî Keşmî |
132-136, 162, 176, 188, 212 |
21, 51 |
8 |
بملا محمد صديق بدخشى صدور يافته |
|
61 |
Hacı Hızır Afgân |
137 |
|
|
بحاجى خضر افغان صدور يافته |
|
62 |
Şeyh Bahâeddîn Serhendî |
138, 164 |
|
|
بشيخ بهاﺀ الدين سرهندى صدور يافت |
|
63 |
Ca’fer Bey Tehânî |
139 |
|
|
بجعفر بيك تهانى صدور يافته |
|
64 |
Molla Muhammed Ma'sûm Kâbilî |
140, 183 |
|
|
بملا محمد معصوم كابلى صدور يافته |
|
65 |
Molla Abdülgafûr Semerkandî |
142, 206 |
|
|
بملا عبد الغفور سمرقندى صدور يافته |
|
66 |
Molla Şems |
143 |
|
33 |
بملا شمس صدور يافت |
|
67 |
Hâfız Mahmûd Lahorî |
144, 175, 280 |
|
|
بحافظ محمود لاهورى صدور يافت |
|
68 |
Molla Abdurrahmân Müftî Kâbilî |
145, 186 |
|
|
بملا عبد الرحمن مفتى صدور يافت |
|
69 |
Hâce Şerefeddîn Hüseyn Bedahşî |
146, 159, 189 |
25, 31, 68, 82 |
59 |
بشرف الدين حسين بدخشى صدور يافت |
|
70 |
Molla Sâdık Kâbilî |
148, 149 |
|
|
بملا صادق كابلى صدور يافته |
|
71 |
Hâce Muhammed Kâsım b. Hâcegî Muhammed Emkenegî |
150, 168 |
|
|
بخواجه محمد قاسم (مخدومزادﮤ خواجه امكنگى) صدور يافته |
|
72 |
Seyyid Mîr Mü'min Belhî |
151 |
|
99 |
بمير مؤمن بلخى صدور يافته |
|
73 |
Meyân Şeyh Müzzemmil |
153-156 |
|
|
بميان شيخ مزمل صدور يافته |
|
74 |
Hakîm Abdülvehhâb |
157 |
|
|
بحكيم عبد الوهاب صدور يافته |
|
75 |
Şeyh Abdülamîd Bengâlî |
158, 220, 292 |
46, 84 |
|
بشيخ حميد بنگالى صدور يافت |
|
76 |
Yâr Muhammed Cedîd-i Bedahşî Tâlekânî |
160 |
|
|
يار محمد الجديد البدخشى الطالقانى |
|
77 |
Mevlânâ Muhammed Sâlih Bedahşî Gülâbî |
161, 182, 241, 2, 306 |
33 |
87, 95 |
بملا صالح بدخشى كابلى صدور يافته |
|
78 |
Molla Muhammed Emîn |
166, 199 |
|
|
بملا محمد امين صدور يافته |
|
79 |
Herdîram Hindu |
167 |
|
|
به هردى رام هندو |
|
80 |
Şeyh Abdüssamed Sultânpûrî |
169 |
53 |
|
بشيخ عبدالصمد سلطاﻧﭘورى صدور يافته |
|
81 |
Şeyh Nûr |
170 |
|
|
بشيخ نور صدور يافته |
|
82 |
Şeyh Bedî'uddîn Sehârenpûrî |
172, 192, 242, 252, 256, 276, 282 |
16, 88 |
6 |
بشيخ بديع الدين صدور يافته |
|
83 |
Cemâleddîn Hüseyn Bedahşî |
177 |
|
|
بجمال الدين حسين بدخشى صدور يافته |
|
84 |
Mirzâ Muzaffer Hân |
178 |
75 |
|
بمرزا مظفر صدور يافته |
|
85 |
Mîr Abdullah ibn Mîr Muhammed Nu'mân |
179 |
|
|
بميرعبدالله ابن مير محمد نعمان صدور يافته |
|
86 |
Hâce Ebü'l-Kâsım b. Hâcegî Muhammed Emkenegî |
180 |
|
|
بمخدومزادﮤ امكنگى خواجه ابوالقاسم صدور يافته |
|
87 |
Meyân Hâce Muhammed Sâdık b. İmâm-ı Rabbânî |
181, 208, 234, 236, 260 |
|
|
بحضرت مخدومزاده ميان خواجه محمد صادق صدور يافته |
|
88 |
Mansûr-ı Arab |
185, 196 |
|
|
بمنصورعرب صدور يافته |
|
89 |
Mîr Muhammed Nu'mân Bedahşî’nin oğullarından biri |
190 |
|
|
بيكى از فرزندان مير محمد نعمان بدخشى صدور يافته |
|
90 |
Sadr-ı Cihân |
194, 195 |
|
|
بصدرجهان صدور يافته |
|
91 |
Molla Şekîbî İsfehânî |
200, 210 |
|
|
بملا شكيبى اصفهانى صدور يافته |
|
92 |
Küçük Bey Hisârî |
201 |
|
|
بكوچك بيگ حصارى صدور يافته |
|
93 |
Molla Hüseynî |
203 |
|
|
بملا حسينى صدور يافته |
|
94 |
Molla Dâvûd |
218 |
|
|
بملا داۇد صدور يافته |
|
95 |
Mirzâ Eyrec |
219 |
|
|
بمرزا ايرج صدور يافته |
|
96 |
Seyyid Hüseyn Mankpûrî |
221 |
|
|
بسيد حسين مانكﭘورى صدور يافته |
|
97 |
Molla Tâhir Lahorî |
225, 227, 255 |
|
|
بملا طاهر لاهورى صدور يافته |
|
98 |
Meyân Şeyh Muhammed Mevdûd b. Abdülehad |
226 |
10 |
119 |
به برادر حقيقى خود ميان شيخ محمد مودود املا نموده اند |
|
99 |
Molla Abdülgafûr Semerkandî ve Hacı Bey Firketî ve Hâce Muhammed Eşref Kâbilî |
235 |
|
|
بملا عبد الغفور سمرقندى و حاجى بيگ فركتى و خواجه محمد اشرف كابلى صدور يافت |
|
100 |
Molla Muhammed Tâlib Beyânekî |
237 |
|
|
بملا محمد طالب بيانكى صدور يافته |
|
101 |
Molla Ahmed Berkî |
239, 250, 254, 275 |
14, 61 |
|
بملا احمد بركى صدور يافت |
|
102 |
Molla Eyyûb Muhtesib |
243 |
|
|
بجانب ملا ايوب محتسب صدور يافت |
|
103 |
Seyyid Enbiyâ Sârengpûrî |
245, 288 |
|
|
بسيد انبيا صدور يافت |
|
104 |
Şeyh İdrîs Sâmânî |
253 |
|
|
مشيحت مآب شيخ ادريس سامانى صدور يافت |
|
105 |
Şerîf Hân |
258 |
|
|
به شريف خان صدور يافت |
|
106 |
Hâce Muhammed Sa'îd b. İmâm-ı Rabbânî |
259, 296, 311 |
3, 71, 91 |
46, 48, 61, 73, 77, 88, 93 |
بمخدومزادگى خواجه محمد سعيد صدور يافته |
|
107 |
Mevlânâ Muhib Alî |
262 |
|
|
بمولانا محب على صدور يافت |
|
108 |
Cenâb-ı maârif-âgâh Meyân Şeyh Tâc |
263 |
|
|
بجناب معارف آگاه ميان شيخ تاج صدور يافت |
|
109 |
Mîr Seyyid Bâkır Sârengpûrî |
264 |
|
|
بمير سيد باقر سارنكﭘورى صدور يافت |
|
110 |
Şeyh Abdülhâdî Bedâûnî |
265 |
|
|
بشيخ عبد الهادى بداۇنى صدور يافت |
|
111 |
Hâce Abdullah ve Hâce Ubeydullah b. Şeyh Muhammed Bâkî Billah |
266 |
|
|
بحضرات ﭘيرزادها خواجه عبدالله و خواجه عبيدالله صدور يافت |
|
112 |
Murtazâ Hân |
269 |
|
|
بمرتضى خان صدور يافت |
|
113 |
Şeyh Nûr Muhammed |
270 |
85 |
|
بشيخ نور محمد صدور يافت |
|
114 |
Şeyh Hasan Berkî |
271 |
77 |
105 |
بشيخ حسن بركى صدور يافته |
|
115 |
Mîr Seyyid Muhibbullah Mankpûrî |
272, 285, 298, 305 |
19, 89 |
3, 7, 13, 29 |
بمير سيد محب الله مانكﭘورى صدور يافته |
|
116 |
Molla Abdülhayy b. Hâce Çâkir Hisârî Buhârî |
277, 291, 304 |
7, 37 |
|
بملا عبد الحى صدور يافت |
|
117 |
Molla Abdülkerîm Sennâmî |
278 |
|
|
بملا عبد الكريم سنامى صدور يافت |
|
118 |
Molla Abdülkâdir Enbâlî |
284 |
56, 94 |
118 |
بملا عبد القادر انبالى صدور يافت |
|
119 |
Mevlânâ Emânullah Fakîh |
286, 301 |
|
20 |
بمولانا امان الله فقيه صدور يافت |
|
120 |
Meyân Gulâm Muhammed b. Abdülehad |
287 |
12 |
117 |
بحقاﺋق آگاه به برادر حقيقي حضرت ايشان ميان غلام محمد صدور يافته |
|
121 |
Mevlânâ Bedreddîn Serhendî |
289, 297 |
40 |
31 |
بمولانا بدر الدين صدور يافت |
|
122 |
Hâce Muhammed Hâşim Bedahşî Keşmî |
290, 310, 313 |
65, 74, 93, 97 |
42, 52, 68, 75, 90, 92, 96 |
بملا محمد هاشم صدور يافت |
|
123 |
Hâce Muhammed Ma'sûm b. İmâm-ı Rabbânî |
294, 300, 302 |
6, 11, 72, 73 |
53, 62, 74, 76, 79, 80, 94, 109, 110 |
بمخدومزادگى خواجه محمد معصوم صدور يافت |
|
124 |
Hacı Muhammed Yûsuf Keşmîrî |
295 |
38 |
|
بحاجى يوسف كشميرى صدور يافته |
|
125 |
Şeyh Ferîd Ranhûnî |
299 |
|
|
بشيخ فريد رانهونى صدور يافته |
|
126 |
Hacı Yûsuf Müezzin |
303 |
|
|
باسم حاجى يوسف مۇزن صدور يافته |
|
127 |
Mevlânâ Feyzullah Pâniputî |
308 |
|
|
بمولانا بدر فيض الله ﭘانىﭘتى صدور يافته |
|
128 |
Mevlânâ Hacı Muhammed Firketî |
309 |
24 |
|
بمولانا حاجىى محمد فركتى صدور يافته |
|
129 |
Şeyh Abdülazîz Cunpûrî |
|
1 |
|
بشيخ عبدالعزيز جوﻧﭙورى صدور يافته |
|
130 |
Seyyid Mîr Şemseddîn Alî Halhâlî |
|
2, 5 |
11, 14 |
بمير شمس الدين على خلخالى صدور يافته |
|
131 |
Molla Muhammed Ârif Hotenî |
|
9 |
|
بملا محمد عارف ختنى صدور يافته |
|
132 |
Mirzâ Şemseddîn |
|
13, 50 |
|
بمرزا شمس الدين صدور يافته |
|
133 |
Sâdât-ı ızâm ve kudât ve ahâlî ve mevâlî-yi kirâm-ı belde-i Sâmâne |
|
15 |
|
بسادات عظام و قضاﺓ و اهالى و موالى كرام بلدﮤ سامانه صدور يافته |
|
134 |
Şeyh Cemâleddîn Nâgûrî |
|
18 |
|
بشيخ جمال ناگورى صدور يافت |
|
135 |
Hâce Muhammed Abdullah b. Şeyh Muhammed Bâkî Billah |
|
23, 35, 59 |
60, 71 |
بمخدومزاده خواجه محمد عبدالله صدور يافته |
|
|
Hâce Muhammed Eşref ve Hacı Muhammed Firketî |
|
30 |
|
بخواجه محمد اشرف وحاجىى محمد فركتى |
|
136 |
Nûr Muhammed Tehârî |
|
34 |
111, 123 |
بنور محمد تهارى صدور يافته |
|
137 |
Hâce Muhammed Takî |
|
36, 58, 60 |
|
بخواجه محمد تقى صدور يافته |
|
138 |
Seyyid Abdülbâkî Sârengpûrî |
|
39 |
|
بسيد عبد الباقى سارنگﭙورى صدور يافته |
|
139 |
Şeyh Ferîd Tehânîserî |
|
41 |
|
بشيخ فريد تهانيسرى صدور يافته |
|
140 |
Hâce Cemâleddîn Hüseyn b. Mirzâ Hüsâmeddîn Ahmed |
|
42 |
81 |
بخواجه جمال الدين حسين ولد مرزا حسام الدين احمد صدور يافته |
|
141 |
Mevlânâ Muhammed Efdal |
|
43 |
|
بمولانا محمد افضل صدور يافته |
|
142 |
Muhammed Sâdık b. Hacı Muhammed Mü'min |
|
44 |
|
بها محمد صادق ولد حاجى محمد مۇمن صدور يافته |
|
143 |
Hâce Muhammed Kâsım Bedahşî |
|
47 |
|
بخواجه محمد قاسم بدخشى صدور يافته |
|
144 |
Hâce Muhammed Tâlib Bedahşî |
|
48 |
|
بخواجه محمد طالب بدخشى صدور يافته |
|
145 |
Hâce Gedâ |
|
49 |
|
بخواجه گدا صدور يافته |
|
146 |
Hâce Mehdî Alî Keşmîrî |
|
52 |
|
بخواجه مهدى على كشميرى صدور يافته |
|
147 |
Seyyid Şâh Muhammed |
|
54 |
|
بسيد شاه محمد صدور يافته |
|
|
Hâce Muhammed Sa'îd ve Hâce Muhammed Ma'sûm b. İmâm-ı Rabbânî |
|
55, 98 |
2, 43, 64, 78, 82, 85, 104 |
بمخدومزاده هاى عالى درجات خواجه محمد سعيد و خواجه محمد معصوم صدور يافته |
|
148 |
Molla Gâzî Nâib |
|
57 |
|
بملا غازى ناﺋب صدور يافته |
|
149 |
Nûr Muhammed Enbâlî |
|
63 |
|
بنر محمد انبالى صدور يافت |
|
150 |
Muhammed Mü'min b. merhûm Hâce Alî Hân |
|
64 |
|
به محمد مۇمن ولد مرحومى و خواجه عليخان صدور يافته |
|
151 |
Hân-ı Cihân |
|
67 |
54 |
بخان جهان صدور يافته |
|
152 |
Molla Muhammed Murâd Bedahşî Keşmî |
|
69 |
24 |
به محمد بدخشى صدور يافته |
|
153 |
Mevlânâ Ferruh Hüseyn |
|
76 |
|
بمولنا فرخ حسين صدور يافته |
|
154 |
Şeyh Hâmid Tehârî |
|
80 |
|
بشيخ حامد تهارى صدور يافته |
|
155 |
Muhammed Murâd Kurbîkî |
|
81 |
|
به محمد مراد قوربيكى صدور يافته |
|
156 |
Mîr-i mâh Mahmûd |
|
83 |
|
بميرماه محمود صدور يافت |
|
157 |
Feth Hân Afgân |
|
87 |
|
بفتح خان افغان صدور يافت |
|
158 |
Mirzâ Arab Hân |
|
90 |
|
بمرزا عرب خان در سفارش صدور يافت |
|
159 |
Maksûd Alî Tebrîzî |
|
95 |
22, 32 |
بمقصود على تبريزى صدور يافت |
|
160 |
Hâce Ebü'l-Hasen Bahâ Bedahşî Keşmî |
|
96 |
|
بخواجه ابوالحسن بها بدخشى الكشمى صدور يافته |
|
161 |
Mevlânâ Ahmed Deybenî |
|
|
16 |
بمولانا احمد ديبنى ورود يافته |
|
162 |
Ehl-i irâde sâliha bir hanım |
|
|
17 |
بصالحه از اهل ارادت |
|
163 |
Hâce İbrâhîm Kubâdyânî |
|
|
23 |
بخواجه ابراهيم قباديانى الكشمى صدور يافته |
|
164 |
Molla Tâhir |
|
|
25 |
بملا طاهر |
|
165 |
Molla Alî Keşmî |
|
|
27 |
بملا على كشمى |
|
166 |
Molla Sâlih Türk |
|
|
28 |
بملا صالح ترك |
|
167 |
Vâlide-i Mîr Muhammed Emîn |
|
|
34 |
بوالدﮤ مير محمد امين ورود يافت |
|
168 |
Mirzâ Menûçehr |
|
|
35 |
بميرزا منوچهر ورود يافته |
|
169 |
Molla İbrâhîm |
|
|
38 |
ورود يافته بملا ابراهيم |
|
170 |
Sâliha bir hanım |
|
|
41 |
يكى از صالحات ورود يافته |
|
171 |
Mîr Abdurrahmân b Mîr Muhammed Nu'mân Bedahşî |
|
|
44 |
بمير عبدالرحمن ولد مير محمد نعمان |
|
172 |
Mevlânâ Sultân Serhendî |
|
|
45, 113 |
بمولانا سلطان سرهندى |
|
173 |
Sultân-ı vakt (Selîm Cihângîr Hân) |
|
|
47 |
بسلطان وقت مد ظله |
|
174 |
Kâdî Nasrullah |
|
|
50 |
بقاضى نصرالله ورود يافته |
|
175 |
Molla Şîr Muhammed Lahorî |
|
|
51 |
بملا شير محمد لاهورى ورود يافته |
|
176 |
Memrîz Hân Afgân |
|
|
55 |
بممريز خان افغان |
|
|
Hâce Muhammed Abdullah b. Şeyh Muhammed Bâkî Billah ve Hâce Cemâleddîn Hüseyn b. Hâce Hüsâmeddîn Ahmed |
|
|
56 |
بجناب ﭙيرزادﮤ حضرت ايشان خواجه محمد عبد الله و بخواجه جمال الدين حسين ولد خواجه حسام الدين اجمد |
|
177 |
Mevlânâ Hamîd Ahmedî Ecmîrî |
|
|
57, 103 |
بمولانا حميد احمدى |
|
178 |
Hâce Salâhaddîn Ahrârî |
|
|
58 |
بخواجه صلاح الدين احرارى |
|
179 |
Mîr Mansûr |
|
|
63, 67, 120 |
بمير منصور |
|
180 |
Kâdî Mûsâ |
|
|
69 |
بقاضى موسى |
|
181 |
Mevlânâ İshak b. Kâdî Mûsâ |
|
|
70 |
بمولانا اسحاق ولد قاضى موسى |
|
|
Mahdûmzâdeler hazerâtı |
|
|
83 |
بحضرات مخدومزادهاى كبار |
|
182 |
Hâfız Abdülgafûr |
|
|
84 |
بحافظ عبدالغفور |
|
183 |
Dervîş Habîb Hâdim |
|
|
86 |
بدرويش حبيب خادم |
|
184 |
Kâdî İsmâîl Ferîdâbâdî |
|
|
89 |
بقاضى اسماعيل فريدآبادى |
|
185 |
Sofî Kurbân Cedîd |
|
|
97 |
بصوفى قربان جديد |
|
186 |
Hacı Abdüllatîf Hârezmî |
|
|
98 |
بحاجى عبداللطيف خوارزمى |
|
187 |
Şeyh Nûrü'l-Hak |
|
|
100 |
بشيخ نورالحق |
|
188 |
Şeyh Abdullah |
|
|
101 |
بشيخ عبد الله |
|
|
Mahdûmzâdeler hazerâtı |
|
|
106 |
بحضرات مخدومزاده ها |
|
189 |
Molla Tâhir Hâdim |
|
|
108 |
بملا طاهر خادم |
|
190 |
Şerîat-penâhî Kâdî Eslem |
|
|
112 |
بشريعت ﭙناهى قاضى اسلم |
|
191 |
? |
|
|
114 |
|
|
192 |
Hâce Ebü'l-Mekârim |
|
|
116 |
بخواجه ابوالمكارم |
|
193 |
Mevlânâ Hasan Dehlevî |
|
|
122 |
بمولانا حسن دهلوى |
