ÇELEBİ SULTAN MEHMED HAN (5.9.2023) Gazete Yazıyor

Yıldırım Bayezid Han’ın oğlu olan Çelebi Sultan Mehmed Han beşinci Osmanlı padişahıdır. Doğum tarihi ihtilaflıdır. Bazı kaynaklara göre 1382’de Edirne’de doğmuştur. Osmanlı devlet salnamelerinde doğum tarihi olarak hicrî 781 yılı verilir ki 1379-80’e karşılık gelir. Annesi Devlet Hatun’dur. Devlet Hatun’un annesi Âbide Mutahhara Hatun, Mevlânâ Celâleddin-i Rûmî hazretlerinin oğlu Sultan Veled’in kızıdır. Mevlânâ hazretlerinin bütün torunları gibi Çelebi Sultan Mehmed Han, diğer kardeşleriyle birlikte "çelebi" unvanını bu sebeple almıştır. Devlet Hatun’un babası Germiyanoğlu Süleyman Şah’tır. Bu hanedan Oğuzlar’ın Bozok kolunun Avşar boyundandır.

Devlet Hatun, Yıldırım Bayezid Han ile şehzadeliği sırasında, 1378’de evlenmiştir. Padişahın, Timur Han’ın elinde esirken 1403’te vefatına kadar 25 yıl evli kaldı. 1414 yıllarında Bursa’da vefat etti. Yeşil Külliyesi’nin alt tarafında, Ak Türbe de denilen Devlet Hatun Türbesi’nde medfundur.

Çelebi Mehmed Han küçüklüğünden itibaren devrin âlimlerinden din ve fen ilimlerini tahsil etti. Devlet yönetiminde tecrübe sahibi olması için 1393’te Amasya’ya, 1398’de Sivas’a sancakbeyi tayin edildi.

FETRET DEVRİ 11 YIL SÜRÜYOR

Babası ile Timur Han arasında 1402’de yapılan Ankara Savaşı’nın kaybedilmesi üzerine Osmanlı toprakları parçalandı. Çelebi Mehmed Han, devleti tek bir yönetim altında birleştirmek için kardeşleri ve tekrar ortaya çıkan Anadolu beylikleri ile 11 yıla yakın mücadele etti. Son olarak kardeşlerinden Musa Çelebi’yi de bertaraf ederek 5 Temmuz 1413’de, Edirne’de tek başına Osmanlı tahtına geçti. Böylece devleti büyük bir bunalımdan kurtardı. Kendisi bu sebeple Osmanlı Devleti’nin ikinci kurucusu kabul edilir.

İslâm’a uymayan sapkın fikirlerini halk arasında yayan Semavne kadısı oğlu Şeyh Bedreddin’in Rumeli’de, adamları Börklüce Mustafa ve Torlak Kemal’in de Anadolu’da çıkardığı isyanlar, Çelebi Mehmed devrinin en önemli iç olaylarıdır. Bu isyanlar kısa sürede bastırılmış ve önderleri idam edilmiştir.

Çelebi Mehmed Han elden çıkan toprakları geri almak için Anadolu ve Rumeli’de fetihler yaptı. 175 bin kilometrekare toprağı geri alarak devleti 870 bin kilometrekareye çıkardı.

BURSA’NIN SEMBOLÜ YEŞİL TÜRBE’DE

Çelebi Mehmed Han, sabırlı, azim ve irade sahibi, nazik, vakur ve ciddî bir hükümdardı. Babası zamanındaki yerlerin geri alınması için çalışmış ve bunu büyük ölçüde başarmıştır. Bursa’nın Yıldırım merkez ilçesi Yeşil semtinde cami, medrese ve imaretten meydana gelen Yeşil Cami Külliyesi’ni, Edirne’de bir cami ve bedesten yaptırmıştır. Edirne’de rahatsızlanarak kısa süren bir hastalık döneminden sonra 4 Mayıs 1421’de vefat etti. Türbesi, Yeşil Külliyesi’nin karşısındaki tepede yer alır.

Osmanlı padişahlarının türbeleri içinde mimarî ve süsleme sanatları açısından en güzeli olan bu yapıya, içi gibi dış duvarları da firuze renkli çinilerle kaplı olduğundan halk arasında Yeşil Türbe denmektedir. Hacı İvaz Paşa yapısı, sekizgen plânlı, iki katlı ve kubbelidir. Esas mezarlar alt kattadır. Bu bölüm günümüzde kapalı olup herhangi bir geçiş yoktur. Büyüklüğü ve süslemeleri ile İran’daki Timurlu türbelerine benzese de planı ve iki katlı oluşuyla Selçuklu türbe mimarisinin özelliklerini taşır.

Türbeye girildiğinde özellikle türbenin güney duvarı ortasında yükselen mihrap ile padişahın ortadaki sandukası, çini işçiliğinin birer şaheseri olarak hemen dikkat çeker. Çelebi Mehmed Han’ın sandukasını kaplayan çinilerdeki sanat kudreti ve renklerdeki ahenk karşısında, ziyaretçiler şaşkınlıklarını gizleyemez. Renklerin ahenkli cümbüşü, üzerindeki yazıların zarafeti ve boyutlarındaki muazzam uyumluluk insanı ölümün soğuk ikliminden alır, asude bir bahar ülkesine götürür. 

Türbede, padişahın sandukasının dışında 8 sanduka daha vardır. Padişahın sandukasının sol tarafında oğullarından Şehzade Yusuf, sağ tarafında Şehzade Mustafa ve Şehzade Mahmud’un sandukaları yer alır. Arkadaki sırada, en soldaki üzeri yazılı sanduka, padişahın kızlarından Selçuk Sultan’a aittir. Diğer sandukalar altıgen çinilerle kaplı ve yazısız olup sırasıyla padişahın diğer kızları Sitti, Ayşe ve Hafsa Hatunlar ile dadısı Taya Hatun’a aittir.

Bu makale, 5 Eylül 2023 tarihli Gazete Yazıyor'da yayınlanmıştır.

https://www.gazeteyaziyor.com.tr/celebi-sultan-mehmed-han